Co-enzym Q10 – De energieproducent

Met bijna 40 jaar medisch onderzoek dat het belang aantoont in de behandelingen van een brede waaier van ernstige ziekten, is het niet verwonderlijk dat Co-Q10 wel eens beschreven werd als “de miraculeuze vitamine” en “de nieuwe bron van jeugd”.

Co-enzym Q10 (Co-Q10) is een vitamine-achtige voedingsstof die aanwezig is in vrijwel elke cel van het lichaam en is een essentiële component van het vermogen van elke cel om energie te produceren. Het is ook een krachtig antioxidant – een chemische stof die de potentiële schadelijke stoffen “opruimt”.

Om beter te begrijpen hoe Co-Q10 precies werkt, is het eerst noodzakelijk om mitochondriën beter te begrijpen. Stel je even voor dat elke cel in je lichaam een auto is. Mitochondriën zijn de motoren – of de energieproducenten – in elke cel die ervoor zorgen dat je “auto” rijdt. Het is de taak van de mitochondriën om deze energie te voorzien in de vorm van adenosine trifosfaat (ATP). Dit is waar Co-Q10 in komt. Om de analogie met een auto verder te zetten, Co-Q10 is de olie die ervoor zorgt dat de motor werkt.

Co-Q10 is de katalysator die het mogelijk maakt voor de mitochondriën om ATP te produceren, de molecule waarop alle cellulaire functies in het lichaam van afhangen.

De implicaties van een coQ-10 tekort 

Omdat CoQ10 zo essentieel is voor het goed functioneren van elke cel in het lichaam, is het niet verwonderlijk dat onderzoekers ontdekt hebben dat een tekort aan Co-Q10 in verband gebracht kan worden met een aantal verschillende ziekten. Enkele van de ziektes waarbij lage niveaus van Co-Q10 aangetroffen kunnen worden, zijn: 

• Hartziekten 
• Myalgische Encefalomyelitis / Chronisch Vermoeidheid Syndroom (ME/CVS) 
• Kanker 
• de ziekte van Parkinson 
• de ziekte van Alzheimer 
• Migraine 

Kleine hoeveelheden Co-Q10 kunnen teruggevonden worden in levensmiddelen, voornamelijk in vlees en vis. De hoogste hoeveelheden zijn terug te vinden in orgaanvlees (hart, lever, nieren), evenals in rundvlees, soja-olie, sardines, makreel en pinda’s. CoQ-10 is ook gesynthetiseerd in de lichaamsweefsels. Bij gezonde individuen zorgen de combinatie van inname van CoQ10 via voedsel en biosynthese ervoor dat Co-Q10 niveaus normaal kunnen blijven. 

Waarom blijken zoveel mensen een tekort aan Co-Q10 te hebben? 

Niemand weet het zeker, maar er zijn waarschijnlijk meerdere oorzaken. Misschien ligt de nadruk in de afgelopen jaren op het eten van minder rood vlees, en hebben ook slechte eetgewoonten bijgedragen tot het verminderen van onze inname van Co-Q10 via voedsel. En een aantal andere factoren, zoals milieutoxinen, chronische ziekten en sommige medicatie zouden kunnen bijdragen aan het gebrek van het vermogen van het lichaam om Co-Q10 te synthetiseren.

Onderzoek heeft bijvoorbeeld aangetoond dat cholesterolverlagende geneesmiddelen, beter bekend als “statines” (Lipitor ®, Zocor ®, enz.), niet alleen het cholesterolniveau verlagen, maar ook de biosynthese van Co-Q10 met 40% verminderen.(1)

Iedereen die medicijnen inneemt om de cholesterol te verlagen zou ernstig moeten overwegen om ook Co-Q10 supplementen te nemen. 

Andere soorten medicijnen waarvan gedacht wordt dat zij Co-Q10 aan het lichaam onttrekken, zijn bètablokkers, diuretica, tricyclische antidepressiva, en diabetesmedicijnen zoals metformine, tolazamide en glibenclamide.

Co-Q10 en het hart 

Vanwege hun hoge energievereisten bevatten het hart en de lever de meeste mitochondriën per cel en hebben daarom een zeer hoge concentratie van Co-Q10 nodig om goed te functioneren. Hierdoor heeft veel Co-Q10 onderzoek zich toegelegd op hart- en vaatziekten. Onderzoeker Peter H. Langsjoen, MD, FACC heeft talloze studies en wetenschappelijke publicaties met betrekking tot de behandeling van hart- en vaatziekten met coQ-10 gereviewed en vond de conclusies hierin opmerkelijk samenhangend: “Dat behandeling met CoQ-10 de hartspierfunctie aanzienlijk verbeterde, terwijl er geen bijwerkingen of interacties met andere geneesmiddelen optraden. “(2)

Bijzonder interessant zijn de studies waaruit een sterk verband blijkt tussen zeer lage niveaus van Co-Q10 en congestief hartfalen. De ernst van het hartfalen bleek ook gecorreleerd met de ernst van het Co-Q10 tekort.(3) In het algemeen bleek dat, hoe eerder aan patiënten Co-Q10 gegeven werd na het begin van congestief hartfalen, hoe sterker de verbetering die optrad.

Cardiomyopathie (ontsteking / verzwakking van de hartspier) is een andere vorm van hart- en vaatziekten waarbij de voordelen van Co-Q10-suppletie zijn aangetoond. In een zes jaar durende klinische studie bleek dat 85 procent van de cardiomyopathie patiënten die coQ-10 supplementen namen in aanvulling op de conventionele behandelingen, verbeterden met een of twee NYHA-klassen (New York Heart Associations functionele indeling New York voor de vier stadia van hartfalen) (4). 

Co-Q10 blijkt ook gunstig te zijn bij de behandeling van hypertensie (hoge bloeddruk). In een studie van 109 patiënten bleek 51 procent in staat om te stoppen met de inname van tussen een en drie antihypertensiva na gemiddeld 4,4 maanden na het starten met Co-Q10-suppletie.(5) 

Het belang van Co-Q10 voor ME/CVS-patiënten 

Bij analyse van plasma Co-Q10 bij 58 ME/CVS-patiënten en 22 normale controles, vonden de onderzoekers dat de co-Q10 gehaltes significant lager waren bij de ME/CVS-patiënten dan in de normale controles.(6) Deze bevinding heeft veel grotere gevolgen dan het voor de hand liggende gebrek aan energie dat door ME/CVS-patiënten ervaren wordt. Omdat Co-Q10 essentieel is  voor elke cel in het lichaam, kan een ernstig Co-Q10-tekort mitochondriale disfunctie veroorzaken, die op zijn beurt een ernstig negatief effect heeft op meerdere organen en systemen van het lichaam, wat uiteindelijk tot hartfalen kan leiden.

Volgens Dr. Sarah Myhill, MD, een in het Verenigd Koninkrijk gevestigde ME/CVS-onderzoeker en arts, is dit in feite precies wat er gebeurt. In haar recente publicatie, “Chronisch Vermoeidheidssyndroom en mitochondriale disfunctie,” maakt ze haar punt dat ME/CVS eigenlijk een uiting is van mitochondriale problemen.(7) Dr. Myhill beveelt aan om ME/CVS-patiënten hun Co-Q10-niveaus te laten controleren en om te beginnen met Co-Q10-supplementen te gebruiken als deze laag blijken te zijn. Ze merkt ook op dat co-Q10 het best zal werken in combinatie met acetyl L-carnitine, magnesium, D-ribose en vitamine B3 (niacinamide) (8). 

De rol van Co-Q10 in andere ziekten 

Omdat een tekort aan Co-Q10 mogelijk gevolgen kan hebben voor elke cel in het lichaam, wordt meer en meer onderzoek gedaan om te bepalen hoe groot die rol kan zijn bij andere ziektes. Dier en/of preliminaire menselijke studies werden uitgevoerd om te achterhalen hoe Co-Q10 werkt in de behandeling van een aantal andere ziekten, waaronder: borstkanker, melanoom, de ziekte van Parkinson, de ziekte van Huntington, Alzheimer en migraine.(9-13) Al deze studies toonden veelbelovende resultaten die aangeven dat Co-Q10 nuttig kan zijn bij de ondersteuning van de preventie of behandeling van deze ziekten. 

Hoeveel Co-Q10 is er nodig?

De dosis Co-Q10 die gebruikt wordt voor hartpatiënten varieert van 200 tot 600mg dagelijks. Voor ME/CVS beveelt Dr. Myhill dagelijks 100 tot 400mg aan, afhankelijk van hoe laag de CoQ10-gehaltes in het bloed zijn. Er is weinig gevaar om er teveel van in te nemen. In een studie bleek Co-Q10 veilig en werd goed verdragen bij ALS-patiënten die dosissen kregen van 3000mg (!) per dag voor 8 maanden.(14) De totale dagelijkse hoeveelheid zou verdeeld moeten worden en in 2 tot 4 dosissen doorheen de dag ingenomen moeten worden.

Het is vrijwel onmogelijk om fatsoenlijke Co-Q10 binnen te krijgen via voedselbronnen. Om het in perspectief te plaatsen: u zou een halve kilo sardienen, een kilo rundsvlees en ruim een kilo pindanoten moeten eten om 30mg Co-Q10 binnen te krijgen. Daarom heeft iedereen die een laag Co-Q10 gehalte heeft, meer nodig dan 30mg per dag en Co-Q10 supplementen zijn de beste oplossing hiervoor.

Hoe Co-Q10 innemen

Co-Q10 is in vet oplosbaar, en idealiter zou het ingenomen moeten worden met een vettige of olie-achtige maaltijd. Het kan ook ingenomen worden met één vetrijk voedingsmiddel, zoals een avocado, of zelfs met een theelepel olijfolie. Een andere goeie optie zou zijn om een combinatie supplement van Co-Q10 en vitamine E in te nemen. Niet alleen zijn ze beide goede anti-oxidanten die de beschadiging door vrije radicalen bestrijden, maar vitamine E is een olie, die de absorptie van Co-Q10 verhoogt en u moet zich dan geen zorgen maken om het in te nemen met een vettige maaltijd.

Referenties:

1. Ghirlanda, et al. “Evidence of plasma CoQ10-lowering effect of HMG-COA reductase inhibitors: a double-blind, placebo-controlled study.” Journal of Clinical Pharmacology. 1993 Mar; 33(3):226-229.
2. Jangsjoen, P.H. (1994). “Introduction to Coenzyme Q10.”

3. Folkers K., Vadhanavikit S., Mortensen S.A. “Biochemical rationale and myocardial tissue data on the effective therapy of cardiomyopathy with Coenzyme Q10.” Proc. Natl. Acad. Sci., U.S.A., 1985; 82(3):901-904.
4. Langsjoen P. H., Langsjoen P. H., Folkers K. “A six-year clinical study of therapy of cardiomyopathy with Coenzyme Q10.” Int J Tissue React. 1990; 12(3): 169-171.
5. Langsjoen P. H., Langsjoen P. H., Willis R., Folkers K. “Treatment of essential hypertension with Coenzyme Q10.” Molecular Aspects of Medicine. 1994; 15:S265-72.
6. Maes M, et al. “Coenzyme Q10 deficiency in myalgic encephalomyelitis / chronic fatigue syndrome (ME/CFS) is related to fatigue, autonomic and neurocognitive symptoms and is another risk factor explaining the early mortality in ME/CFS due to cardi…” Neuroendocrinology Letters. 2009;30(4).
7. Myhill S., Booth NE, McLaren-Howard J. “Chronic fatigue syndrome and mitochondrial dysfunction.” Int J Clin Exp Med. 2009; 2(1): 1–16.
8. Myhill S. (Oct. 2008) “Co-enzyme Q10 in Chronic Fatigue Syndrome.”
9. Lockwood K, et al. “Progress on therapy of breast cancer with vitamin Q10 and the regression of metastases.” Biochem Biophys Res Commun. 1995 Jul 6;212(1):172-7.
10. Rusciani L, et al. “Recombinant interferon alpha-2b and coenzyme Q10 as a postsurgical adjuvant therapy for melanoma: A 3-year trial with recombinant interferon-alpha and 5-year follow-up.” Melanoma Res. 2007 Jun;17(3):177-83.
11. Yang L, et al. “Combination therapy with coenzyme Q10 and creatine produces additive neuroprotective effects in models of Parkinson’s and Huntington’s diseases.” J Neurochem. 2009 Jun;109(5):1427-39. 
12. Yang X, et al. “Coenzyme Q10 Reduces beta-Amyloid Plaque in an APP/PS1 Transgenic Mouse Model of Alzheimer’s Disease.” J Mol Neurosci. 2009 Oct 16.
13. Sandor PS, et al. “Efficacy of coenzyme Q10 in migraine prophylaxis: a randomized controlled trial.” Neurology 2005;64:713-715.
14. Ferrante. KL, et al. Tolerance of high-dose (3,000 mg/day) coenzyme Q10 in ALS; Neurology 2005 Dec 13;65(11):1834-6.

Door Karen Lee Richards. Zij is Lead Expert gespecialiseerd in Fibromyalgie en ME/CVS, voor de ChronicPainConnection HealthCentral (www.chronicpainconnection.com). Karen is mede-oprichter van de Nationale Vereniging Fibromyalgie (NFA) en was hoofdredacteur van fibromyalgie AWARE magazine voor vier jaar. 

Opm.: Deze informatie werd niet gecontroleerd door de FDA. Het is universeel en is niet bedoeld voor de preventie, diagnose of behandeling van een ziekte of aandoening. Het is heel belangrijk dat u geen veranderingen aanbrengt in uw behandelplan zonder dit te onderzoeken of bespreken in samenspraak met uw arts of specialist.

© Vertaling Zuiderzon en Punika van “Coenzyme Q10 – The Energy Maker” (ProHealth, 13 januari 2010)